- 1 ay önce
Alerjik Astım
Alerjik Astım Nedir?
Alerjik astım, özellikle çocukluk çağında sık görülen ve solunum yollarının alerjenlere karşı aşırı duyarlılık göstermesi ile ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Bu durum, havayollarında iltihaplanma ve daralmaya yol açarak; öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum ve göğüste baskı hissi gibi semptomlarla kendini gösterir.
Alerjik astımda, bağışıklık sistemi aslında zararsız olan bazı maddelere (örneğin polen, ev tozu, hayvan tüyü) karşı tepki verir. Bu tepki sonucunda hava yolları daralır ve özellikle gece veya egzersiz sırasında artan solunum sıkıntısı ortaya çıkar.
Astım, tedavi edilebilir bir hastalıktır ancak tamamen iyileşmez; bu nedenle uzun dönemli takip, ilaç tedavisine uyum ve yaşam tarzı düzenlemeleri çok önemlidir.
Alerjik Astımın Belirtileri Nelerdir?
Alerjik astımın belirtileri bazı dönemlerde yoğunlaşabilir, özellikle:
- Mevsim geçişlerinde
- Soğuk hava, egzersiz, gülme veya ağlama sonrası
- Alerjen temasında (polen, toz, küf, hayvan tüyü)
En sık görülen belirtiler:
- Yinelenen kuru öksürük (özellikle gece ve sabaha karşı)
- Nefes alıp verirken hırıltı sesi
- Göğüste sıkışma hissi
- Nefes darlığı, hızlı nefes alma
- Oynarken sık yorulma, aktiviteye isteksizlik
- Alerjik rinit (burun akıntısı, kaşıntı, hapşırık) ile birlikte görülmesi
Tanı Süreci
Alerjik astım tanısı, çocuğun şikayetleri ve öyküsü ile başlar. Özellikle:
- Atak sıklığı
- Nefes darlığı zamanları
- Uyarıcılarla ilişki
- Ailede alerji öyküsü (astım, atopik dermatit, besin alerjisi)
son derece değerlidir.
Tanı için yapılan testler:
- Solunum fonksiyon testleri (SFT): 5 yaş üzeri çocuklarda uygulanır; hava yollarının açıklığı değerlendirilir
- Alerji testi (Prick testi veya kandan spesifik IgE): Hangi maddelere karşı alerjik reaksiyon geliştiği tespit edilir
- PEFmetre ölçümleri: Evde takiple semptom kontrolü yapılabilir
- Gerekiyorsa akciğer grafisi veya diğer tetkikler: Ayırıcı tanı için
Alerjik Astımda Tetikleyiciler
Alerjik astım kontrol altına alınırken tetikleyicilerin belirlenmesi ve mümkün olduğunca uzak durulması çok önemlidir.
Yaygın tetikleyiciler:
- Ev tozu akarları (yatak, yorgan, halı, peluş oyuncak)
- Polenler (bahar aylarında artar)
- Hayvan tüyü (özellikle kedi ve köpek)
- Sigara dumanı (pasif içicilik)
- Küf mantarları (nemli ev ortamı)
- Soğuk hava ve ani hava değişimi
- Egzersiz ve yoğun aktivite
Tetikleyiciler belirlenip kontrol altına alındığında, ilaç ihtiyacı azalabilir ve ataklar seyrekleşebilir.
Tedavi Yaklaşımı
Tedavi, hem atak sırasında hızlı etki gösteren ilaçları, hem de hava yollarındaki iltihabı uzun vadede baskılayan koruyucu tedavileri kapsar.
1. Kurtarıcı İlaçlar
- Salbutamol (ventolin): Bronşları açan, hızlı etki gösteren inhaler
- Atak sırasında veya belirtiler başladığında kullanılır
- Tek başına yeterli değildir, sık kullanılıyorsa kontrol altına alınmamış astım düşünülmelidir
2. Koruyucu İlaçlar
- İnhaler kortikosteroidler (flutikazon vb.): Hava yollarındaki inflamasyonu azaltır
- Günde 1–2 kez düzenli kullanılmalıdır
- Doz ve süre doktor tarafından belirlenir
3. Alerjiye Yönelik Ek Destekler
- Antihistaminikler
- Alerjen immünoterapi (uygun vakalarda)
- Nazal steroid spreyler (eşlik eden rinit varsa)
İnhaler ilaçların doğru teknikle kullanılması, astım tedavisinin başarısını belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Aile ve çocuk bu konuda detaylı olarak eğitilmelidir.
Aileler İçin Yaşam Önerileri
- Sigara içilmeyen ev ortamı
- Evde toz tutan eşyalardan kaçınmak
- Yatak örtüleri 60°C’de yıkanmalı
- Alerji mevsimlerinde pencere açmak sınırlanmalı
- Spor öncesi doktorun önerdiği inhaler kullanılmalı
- Astım günlüğü tutulmalı, tetikleyiciler not edilmeli
- Düzenli kontrol randevuları aksatılmamalı
Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Alerjik Astım Takibi
- Ayrıntılı anamnez ve tetikleyici analizi
- Solunum fonksiyon testlerinin değerlendirilmesi
- Alerji testlerinin yorumlanması
- Uygun tedavi şeması ve doz ayarlaması
- Atak kontrol planı hazırlanması
- Aileye ve çocuğa inhaler kullanım eğitimi verilmesi
- Okul bilgilendirme ve spor aktiviteleri planlaması