- 1 ay önce
İlk 6 Ayda Bebeklerde Motor Gelişim Nasıl Değerlendirilir?
Motor Gelişim Nedir?
Motor gelişim, bebeğin hareket etme, kaslarını kullanma ve vücut kontrolünü sağlama becerilerini kapsar. İki ana kategoriye ayrılır:
- İnce motor: El-parmak koordinasyonu (örneğin nesne tutma)
- Kaba motor: Baş tutma, yuvarlanma, oturma gibi büyük kas hareketleri
Motor gelişim sadece fiziksel değil, aynı zamanda beyin ve sinir sistemi olgunlaşmasının da göstergesidir.
İlk 6 Ayda Motor Gelişim Basamakları (Ay Ay)
1. Ay
- Kollar ve bacaklar çoğunlukla bükülü halde durur
- Yüzüstü yatırıldığında başını kısa süreli kaldırabilir
- Emme ve yakalama gibi refleks hareketler baskındır
- Elini yüzüne götürebilir
2. Ay
- Kolları ve bacakları daha rahat hareket ettirir
- Yüzüstü pozisyonda başını daha uzun süre kaldırabilir
- Görsel uyarana kısmen başını çevirerek yanıt verebilir
- Elini açık tutma süresi artar
3. Ay
- Kısa süreli baş kontrolü sağlar
- Kollarını simetrik şekilde uzatabilir
- Ellerine bakar ve elleri ağız bölgesine götürür
- Karın üstü yatarken dirseklerinden destek alır
4. Ay
- Baş kontrolü iyice güçlenir
- Yüzüstü pozisyonda gövdeyi kaldırarak bakar
- Nesnelere uzanma başlar
- El-ağız koordinasyonu gelişir
5. Ay
- Sırtüstü yatarken ellerini birleştirebilir
- Oyuncakları tutup ağzına götürür
- Yan yatma ve yuvarlanmaya başlar
- Yüzüstü iken kollarından kuvvet alarak gövdesini yükseltebilir
6. Ay
- Destekle oturabilir
- Karından sırt üstüne ve sırt üstünden karın üzerine dönme gelişir
- Nesneleri bir elinden diğerine aktarabilir
- Düşen oyuncağı takip eder, tekrar uzanır
Motor Gelişimi Nasıl Değerlendirilir?
1. Gelişim Tabloları ve Tarama Testleri
Pediatristler tarafından kullanılan Denver II, ASQ gibi gelişim tarama testleri ile motor basamaklar yaşa göre izlenir.
2. Muayene ve Gözlem
Her rutin bebek izleminde baş tutma, oturma, el kullanımı gibi kaba ve ince motor beceriler gözlenir.
3. Aile Gözlemi ve Bildirimi
Anne-babanın evdeki gözlemleri çok değerlidir. “Başını hala tutamıyor”, “hiç el uzatmıyor” gibi bildirimler önem taşır.
Hangi Durumlarda Gelişimsel Gecikmeden Şüphelenilmeli?
- 6. ayda baş kontrolü hâlâ zayıfsa
- 7. ayda nesnelere uzanmıyorsa
- 8. ayda dönme hareketi başlamamışsa
- 9.ayda destekle dahi oturamıyorsa
Refleks hareketler beklenenden uzun sürüyorsa (örn. moro refleksi > 4 ay)
Bu durumlar gelişimsel nöromotor gecikme açısından değerlendirilmelidir.
Motor Gelişimi Desteklemek İçin Ailelere Öneriler
- Karın üstü zamanları (tummy time) her gün birkaç kez, kısa süreli yapılmalı
- Bebeğin hareket alanı kısıtlanmamalı; sıklıkla yere serilen temiz örtüde serbest hareket ettirilmelidir
- Bebeğe gelişim düzeyine uygun oyuncaklarla uzanma, tutma, kavrama fırsatları sunulmalı
- Aşırı destekleyici araçlardan (yürüteç, ana kucağında uzun süreli oturma) kaçınılmalıdır
