• 3 gün önce

Ek Gıdaya Geçiş Süreci

Ek Gıdaya Geçiş: Yeni Bir Dönemin Başlangıcı

Bebeğin anne sütü veya formül mama dışında ilk kez farklı bir besinle tanıştığı dönem, sadece fizyolojik değil; motor beceriler, duyusal gelişim, sosyal etkileşim ve hatta duygusal bağ açısından da büyük önem taşır.

Ek gıdaya geçiş süreci; “yemek yemeye başlama”dan çok daha fazlasıdır. Tat alma duyusu gelişir, çiğneme refleksi tetiklenir, dil hareketleri çeşitlenir, sindirim sistemi yeni maddelerle tanışır ve el-göz koordinasyonu gelişmeye başlar. Aynı zamanda çocuk, yemekle ilişki kurmayı ve sofra düzenini öğrenmeye başlar.

Bu süreçte yapılan doğru yönlendirme, çocuğun ilerleyen yıllardaki beslenme alışkanlıklarını da şekillendirir.

Ek Gıdaya Ne Zaman Başlanmalı?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Sağlık Bakanlığı ve güncel pediatri kılavuzlarına göre ek gıdaya geçiş için ideal zaman:

  • Tam 6. ayın bitimi (180 gün)
  • Bebeğin gelişimsel olarak hazır olması
  • Hâlâ emziriliyor olması önerilir

Her bebek aynı gün hazır olmayabilir. Bu nedenle sadece takvime değil, hazır olma belirtilerine de dikkat edilmelidir:

Hazır Olma Belirtileri:

  • Başını dik tutabiliyor
  • Destekle oturabiliyor
  • Ağzına uzatılan kaşıktaki besini dışarı itmeden dil hareketiyle alıyor
  • Ağız salyası azaldıysa
  • Etrafında yemek yiyenleri ilgiyle izliyorsa

İlk Ek Gıdalar Nasıl Seçilmeli?

Ek gıdaya başlanırken hedef; önce bebeği yavaşça tat ve dokuya alıştırmak, sonra öğünlere doğru yapılandırma yapmaktır.

1. Başlangıçta Tekli, Alışılmış Besinler

  • Sebze püreleri: kabak, havuç, patates
  • Meyve püreleri: elma, armut, muz
  • Yoğurt
  • Pirinç unu veya irmik gibi glütensiz tahıllar
  • Anne sütüyle karıştırılmış yumuşak kıvamlar

2. Haftalık Genişletme

Her 3–4 günde yeni bir besin eklenerek gözlem yapılır. Bu, alerji takibi için önemlidir.

3. Protein Eklenmesi

  • 7–8. ay itibarıyla yumurta sarısı, kırmızı et ve tavuk eti püre halinde başlanabilir
  • Balık ve baklagiller 9. aydan sonra, alerji geçmişine göre planlanabilir

Alerjenlerle Tanışma Süreci

Araştırmalar, alerjen gıdalarla erken ve kontrollü tanışmanın ileride gelişebilecek alerji riskini azaltabileceğini göstermektedir.

Alerjen Gıdalar:

  • Yumurta
  • Balık
  • Süt ve süt ürünleri
  • Kuruyemişler (öğütülmüş veya ezme halinde)
  • Gluten içeren tahıllar

Bu besinler tek başına, sabah saatlerinde, 3 gün aralıklarla tanıtılmalı ve bebek yakından gözlemlenmelidir.

Ek Gıdaya Geçişte Sık Yapılan Hatalar

Ek gıdaya geçiş sürecinde iyi niyetle yapılan bazı uygulamalar, bebeğin hem sindirim sistemi hem de besin ilişkisi üzerinde olumsuz etkiler bırakabilir.

Kaçınılması gerekenler:

  • Her öğünde farklı besin denemeye çalışmak
  • Ek gıdayla birlikte suyu geciktirmek
  • Besinleri süzmek ve pürüzsüz kıvamda vermeye uzun süre devam etmek
  • Ek gıdayı “karın doyurmak” için kullanmak, anne sütünü hızla azaltmak
  • Ekran karşısında yemek yedirmek
  • Yemek reddinde zorlamak, baskı uygulamak

BLW (Bebek Liderliğinde Beslenme) Yaklaşımı

BLW, bebeğin kendi elleriyle yiyeceğe ulaşarak keşfetmesine dayalı bir yöntemdir. Bu yaklaşımda bebeğe püre verilmez; çiğnenebilir, tutabileceği yumuşaklıkta gıdalar sunulur.

Uygulama için öneriler:

  • 6. ayda oturma ve çiğneme yeterliliği gözlemlenmeli
  • Güvenli gıdalarla başlanmalı: haşlanmış brokoli, muz dilimi
  • Yemekler tuzsuz ve küçük boyutlu hazırlanmalı
  • Her lokmada bebek gözlenmeli (boğulma riski için)

Karma yöntemle, hem püre hem BLW kombinasyonu da yapılabilir.

Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Ek Gıdaya Geçiş Danışmanlığı

  • Bebeğin gelişimine uygun başlama zamanının belirlenmesi
  • Alerji riski olan bebekler için özel plan
  • İlk haftalar için örnek menü ve hazırlama önerileri
  • Beslenme takibi, günlük planlama
  • Aileye özel yemek ortamı düzeni ve iletişim desteği
  • Gerekirse seçici yeme durumuna erken müdahale