• 3 gün önce

Gıda Alerjileri

Gıda Alerjisi Nedir?

Gıda alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli bir besin öğesine karşı aşırı ve yanlış yanıt vermesi sonucu gelişen bir durumdur. Alerjen olarak adlandırılan bu maddeler normalde zararsızdır; ancak alerjisi olan bireylerde bu maddeler vücut tarafından tehdit olarak algılanır ve çeşitli fiziksel belirtilerle kendini gösterir.

Gıda alerjileri genellikle bebeklik döneminde başlar ve bazen yaş ilerledikçe kaybolabilir, bazen ise yaşam boyu sürebilir. Alerjik reaksiyonlar hafif (döküntü, ishal) olabileceği gibi, nadiren anafilaksi gibi yaşamı tehdit eden reaksiyonlar da görülebilir.

En Sık Alerjiye Neden Olan Gıdalar

Çocuklarda gıda alerjilerinin yaklaşık %90’ı aşağıdaki 8 besinden kaynaklanır:

  • İnek sütü
  • Yumurta (özellikle beyazı)
  • Yer fıstığı
  • Kuruyemişler (ceviz, fındık, badem)
  • Buğday (gluten)
  • Balık
  • Kabuklu deniz ürünleri
  • Soya

Bunlara ek olarak susam, domates, çilek, baklagiller gibi besinler de bazı çocuklarda alerjik reaksiyona neden olabilir.

Gıda Alerjisi Belirtileri

Alerjik reaksiyonlar besinle temas ettikten sonra dakikalar içinde ya da birkaç saat içinde ortaya çıkabilir.

Ciltte:

  • Egzama alevlenmesi
  • Kurdeşen (ürtiker), kaşıntı
  • Yüz, dudak, göz çevresinde şişlik (anjiyoödem)

Sindirim sisteminde:

  • Kusma, karın ağrısı
  • Şişkinlik, gaz
  • Sulu ya da mukuslu ishal
  • Kilo alamama, beslenme reddi

Solunum yollarında:

  • Burun akıntısı, hapşırık
  • Öksürük, hırıltı
  • Nefes almada zorluk (özellikle ciddi reaksiyonlarda)

Sistemik (Anafilaksi):

  • Çoklu organ sistemini etkileyen, hayati tehlike taşıyan tablo
  • Nefes darlığı, bilinç değişikliği, tansiyon düşüklüğü
  • Adrenalin (epinefrin) uygulaması ve acil servis müdahalesi gerekir

Gıda Alerjisi Nasıl Tanı Konur?

Tanı, çocuğun ayrıntılı öyküsü ve fizik muayenesiyle başlar. Sonrasında alerjiye neden olan gıdanın belirlenmesi için aşağıdaki yöntemler kullanılır:

  • Prick testi (cilt alerji testi): Deri üzerine gıdayla temas ettirilerek tepki gözlenir
  • Spesifik IgE testi: Kandan belirli gıdaya karşı antikor düzeyine bakılır
  • Eliminasyon diyeti: Şüpheli besin diyetten çıkarılır, belirtiler izlenir
  • Besin yükleme testi (provokasyon testi): Kontrollü ortamda, şüpheli gıda küçük dozlarla verilir (mutlaka hastane ortamında yapılır)

Tedavi ve Yönetim

1. Alerjen Gıdanın Diyetten Tamamen Çıkarılması

  • Tanı kesinleştikten sonra ilgili gıdaya tamamen ara verilir
  • Paketli ürünlerde etiket okuma alışkanlığı kazandırılır
  • Çapraz bulaş riski olan ortamlar hakkında aile bilgilendirilir

2. Beslenme Desteği

  • Diyetten çıkarılan gıdanın yerine besin değeri eşdeğer alternatifler planlanmalıdır
  • Bir diyetisyen eşliğinde büyüme-gelişme izlenmelidir
  • Süt alerjisinde; anne sütü alıyorsa annenin diyeti düzenlenir

3. İlaç Tedavisi

  • Hafif reaksiyonlarda antihistaminik damla/şurup
  • Egzama eşlik ediyorsa topikal kremler
  • Ciddi reaksiyon riski olan çocuklarda epinefrin oto-enjektör (adrenalin kalemi) bulundurulmalıdır

4. Eğitim ve Acil Eylem Planı

  • Aileye ve bakım veren kişilere alerji ve acil müdahale eğitimi
  • Kreş/okul personeli bilgilendirme
  • Yazılı acil eylem planı hazırlanması

Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Gıda Alerjisi Takibi

  • Ayrıntılı beslenme ve reaksiyon öyküsünün değerlendirilmesi
  • Uygun testlerin planlanması ve yorumlanması
  • Gıda provokasyon testi gereksiniminin belirlenmesi
  • Eliminasyon diyeti planı oluşturulması
  • Aile ve okul eğitimi ile günlük yaşam uyumu
  • Gerekli durumlarda çocuk alerji uzmanı ile multidisipliner takip