- 3 gün önce
Gastroenteritler
Gastroenterit Nedir?
Gastroenterit, mide ve bağırsakların enfeksiyonuna bağlı olarak gelişen, ishal, kusma, karın ağrısı ve ateş ile seyreden akut bir tabloya verilen isimdir. Enfeksiyonun kaynağı çoğunlukla virüsler olmakla birlikte (rotavirüs, norovirüs, adenovirüs), bazı durumlarda bakteriler (salmonella, E. coli, kampilobakter) veya nadiren parazitler de sorumlu olabilir.
Çocukluk çağında özellikle 6 ay – 5 yaş aralığında gastroenterit sık görülür. Genellikle hafif ve kendini sınırlayıcı seyir gösterse de sıvı ve elektrolit kaybı bazı durumlarda ciddi klinik tablolar doğurabilir. Bu nedenle ebeveynlerin, belirtileri tanıması ve sıvı kaybının erken işaretlerini bilmesi çok önemlidir.
Gastroenterit Hangi Belirtilerle Ortaya Çıkar?
Gastroenterit belirtileri genellikle ani başlar ve şiddeti yaşa, enfeksiyon etkenine ve çocuğun genel sağlık durumuna göre değişir.
En sık görülen belirtiler:
- İshal: Günde 3 veya daha fazla sulu dışkılama
- Kusma: İlk günlerde yoğun, sonrasında azalabilir
- Ateş: Hafif ya da yüksek seyredebilir
- Karın ağrısı, gaz, kramp hissi
- İştahsızlık ve halsizlik
- Bebeklerde bezde azalma veya idrar renginin koyulaşması
Özellikle 6 ay altı bebeklerde her kusma ve ishal tablosu, sıvı kaybı açısından yakından izlenmelidir.
Gastroenterit Nedenleri Nelerdir?
Viral Gastroenteritler
- Rotavirüs: En sık görülen viral etken; aşı ile korunma mümkündür
- Norovirüs: Kreş ve okul gibi toplu alanlarda salgınlara neden olur
- Adenovirüs: Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla birlikte seyreder
Bakteriyel Gastroenteritler
- Salmonella, Shigella, E. coli: Kontamine gıdalarla bulaşır
- Genellikle yüksek ateş, kanlı dışkı ve karın ağrısı ön plandadır
- Antibiyotik gerekebilir, ancak tanı mutlaka laboratuvar ile netleştirilmelidir
Tanı Süreci
Tanı çoğunlukla çocuğun klinik belirtileriyle konur. Ancak bazı durumlarda laboratuvar testlerine ihtiyaç duyulabilir:
- Dışkı mikroskopisi ve kültürü (kanlı ishal, yüksek ateş varsa)
- Dışkıda rotavirüs/norovirüs antijen testi
- Kan testleri (CRP, elektrolit, böbrek fonksiyonları)
- Hidrasyon değerlendirmesi (ağız kuruluğu, gözyaşı, idrar miktarı)
Tedavi Yaklaşımı
Gastroenteritin tedavisinde temel amaç, enfeksiyon etkeninden bağımsız olarak sıvı ve elektrolit kaybının önlenmesi ve düzeltilmesidir.
1. Sıvı Desteği
- Oral rehidrasyon solüsyonları (ORS): Eczanelerden temin edilebilir
- Her ishal ve kusma sonrası azar azar verilmeli
- Su tek başına yeterli değildir; elektrolit dengesini sağlamaz
- Anne sütü alan bebeklerde emzirme kesilmemelidir
2. Beslenme
- Katı gıdalara devam edilmeli (yaşına uygunsa)
- Pirinç lapası, muz, patates gibi bağlayıcı besinler tercih edilebilir
- Laktozsuz mamaya geçiş bazı bebeklerde faydalı olabilir
- Yağlı, şekerli, gazlı yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalı
3. İlaç Kullanımı
- Ateş varsa: Paracetamol önerilir
- Probiyotikler: Barsak florasını desteklemek amacıyla kullanılabilir
- Antibiyotik: Sadece bakteriyel ishal kanıtlandıysa hekim tarafından başlanmalıdır
- İshal kesici ilaçlar çocuklarda önerilmez!
Ne Zaman Hastaneye Gidilmeli?
Aşağıdaki belirtiler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır:
- 6 saatten uzun süren çok sık kusma
- 8 saatten uzun idrar yapmama
- Kanlı ishal
- Göz çukurluğu, ağız kuruluğu, cilt elastikiyetinde azalma
- Hızla artan halsizlik, uyaranlara az yanıt
- 6 ay altı bebeklerde herhangi bir gastroenterit belirtisi
Korunma Yolları
- Rotavirüs aşısı yaptırmak (ilk 6 ay içinde)
- Ellerin sabunla doğru şekilde yıkanması
- Temiz su ve güvenilir gıda tüketimi
- Hasta bireylerle yakın temastan kaçınma
- Biberon ve mama kaplarının düzenli sterilizasyonu
Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Gastroenterit Takibi
- Enfeksiyonun ayırıcı tanısının yapılması
- Hidrasyon seviyesinin değerlendirilmesi
- Sıvı planlaması ve evde izlem protokollerinin oluşturulması
- Gerekiyorsa laboratuvar ve görüntüleme planlaması
- Probiyotik desteği ve beslenme önerileri
- Kreşe/okula dönüş zamanı hakkında yönlendirme