• 3 gün önce

Seçici Yeme Sorunları

Seçici Yeme: Gelişimsel mi, Davranışsal mı?

1–6 yaş arası çocuklarda seçici yeme çok yaygın bir davranıştır. Bu dönemde çocuklar bağımsızlık duygusunu geliştirdikleri için, ne yiyeceklerine karar verme hakkını da kullanmak isterler. Bu çoğu zaman “sadece makarna yemek”, “sebzeye burun kıvırmak”, “aynı yemeği haftalarca istemek” gibi davranışlara dönüşebilir.

Ancak seçici yeme davranışları her zaman “inat” değil; çoğu zaman gelişimsel, duyusal veya çevresel bir yanıt olarak gelişir. Eğer doğru yönetilirse geçici olur. Ancak ısrar, ödül, tehdit ve baskı ile yaklaşıldığında bu davranışlar kalıcı hale gelebilir ve besin çeşitliliği ciddi şekilde sınırlanabilir.

Seçici Yeme Neden Olur?

Seçici yeme çok faktörlü bir durumdur. Her çocukta aynı neden geçerli olmayabilir. Bu nedenle çözüm için önce neden anlaşılmalıdır.

1. Gelişimsel Evreler

  • 1–3 yaş arasında çocuklar “hayır” demeyi öğrenir
  • Tat ve kıvam hassasiyeti artar
  • Bağımsızlık ihtiyacı, yemek tercihleriyle ifade edilir

2. Duyusal Hassasiyetler

  • Yiyeceğin kokusu, rengi, dokusu veya sıcaklığı rahatsız edici olabilir
  • Bazı çocuklar pütürlü ya da karışık gıdalara karşı isteksizdir

3. Ebeveyn Tutumu

  • Tabakta kalan yemeği bitirme baskısı
  • Ödül – ceza sistemi
  • Zorla yedirme girişimleri
  • Ekran karşısında yemek yedirme alışkanlığı

4. Organik Nedenler

  • Ağız içi yapı farklılıkları
  • Reflü veya kabızlık gibi fizyolojik rahatsızlıklar
  • Gelişimsel farklılıklar (duyu bütünleme sorunları)

Seçici Yeme ile Başa Çıkma Stratejileri

Seçici yeme davranışı ile başa çıkarken hedef çocuğa “yemek yedirmek” değil, yemekle olumlu bir ilişki kurmasını desteklemektir. Bu ilişki güvenle, sabırla ve baskıdan uzak bir ortamda gelişir.

Aşağıda listelediğimiz stratejilerin her biri öncesinde açıklayıcı biçimde anlatılmıştır:

Rutin Oluşturun

Yemek saatlerinin belirli olması, açlık – tokluk ritmini oluşturur. Sürekli atıştırmak yerine öğün düzeni olan çocuklar daha istekli beslenir.

Yeni Besinleri Tekrar Tekrar Sunun

Bir besin ilk sunumda reddedilebilir. Ancak bu kalıcı bir beğenmeme değildir. Aynı besin, farklı şekillerde, farklı tabaklarda ve zamanlarda en az 8–10 kez tekrar sunulmalıdır.

Sofrayı Pozitif Ortam Haline Getirin

  • Yemek zamanı ailece birlikte olmalı
  • Eleştiri, tehdit, kıyaslama yapılmamalı
  • “Yemezse üzülürüm” değil, “denemesi için teşvik ederim” yaklaşımı benimsenmeli

Katılımı Teşvik Edin

Çocuklar kendi yaptıkları veya hazırladıkları yemekleri daha istekli tüketir.

  • Market alışverişine katılmak
  • Sebzeleri yıkamak
  • Servise yardım etmek

Ekranı Devre Dışı Bırakın

Ekran karşısında yemek, çocuğun tokluk hissini bastırır ve yemekle ilişkiyi zayıflatır. Yemek anı bilinçli farkındalıkla geçirilmelidir.

Takıntılı Beslenmeyi Yönetin

Sadece bir besine (örneğin beyaz pirinç) takılıp kalan çocuklar için bu besin tamamen yasaklanmamalı; yanına yeni seçenekler eklenerek yavaş yavaş dengelenmelidir.

Ne Yapmamalısınız?

  • “Yemezsen seni doktora götürürüm” gibi korku cümleleri
  • “Bitirirsen çikolata veririm” gibi ödül odaklı sistemler
  • Israrla kaşığı ağza sokmaya çalışmak
  • Tabakta kalanla ilgili suçlama veya utanma hissi yaratmak
  • Her öğünü bir mücadeleye çevirmek

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

  • 10’dan az gıdayla sınırlı bir beslenme alışkanlığı varsa
  • Hiçbir yeni gıda denenmiyorsa
  • Kilo alımı durmuş ya da gerilemişse
  • Yemekle ilgili yoğun kaygı, ağlama, kusma gelişmişse
  • Ailede her yemek zamanı çatışma yaşanıyorsa

Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Seçici Yeme Danışmanlığı

  • Çocuğun beslenme davranış profilinin çıkarılması
  • Seçici yemenin altında yatan nedenin belirlenmesi
  • Aile tutumunun değerlendirilmesi
  • Günlük beslenme rutini analizi
  • Uygulanabilir, baskısız, uzun vadeli plan oluşturulması
  • Gerekirse çocuk psikolojisi desteğiyle çok yönlü yaklaşım