• 3 gün önce

Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları

Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları Nedir?

Üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE), burun, boğaz, sinüsler, bademcikler ve gırtlak gibi üst hava yollarını etkileyen, çoğunlukla virüs kaynaklı bulaşıcı hastalıklardır. Çocuklarda yıl boyunca özellikle sonbahar ve kış aylarında çok sık görülür. Kreşe veya okula giden çocuklar yılda 6–8 kez ÜSYE geçirebilirler ve bu sıklık, bağışıklık sisteminin olgunlaşma sürecinin bir parçasıdır.

ÜSYE’lerin büyük bölümü kendini sınırlayıcıdır, yani özel bir tedavi gerektirmeden 5–10 gün içinde iyileşir. Ancak bazı belirtiler, enfeksiyonun daha ciddi seyretme riski taşıdığına işaret edebilir ve dikkatli izlem gerektirir.

Üst Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Türleri

1. Soğuk Algınlığı (Nazofarenjit)

En sık görülen formdur.

  • Belirtiler: Burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırık, hafif öksürük, düşük ateş
  • Neden: Genellikle rinovirüs, adenovirüs, koronavirüs gibi virüsler
  • Tedavi: Destekleyici tedavi (sıvı, dinlenme, burun temizliği)

2. Farenjit / Tonsillit (Bademcik İltihabı)

  • Belirtiler: Boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, ateş, halsizlik
  • Neden: %80 virüs kaynaklı; %20 beta hemolitik streptokok (bakteriyel)
  • Tedavi: Viralse destek tedavi, bakteriyelse antibiyotik (hızlı strep testi ile ayırım yapılır)

3. Larenjit (Ses Telleri İltihabı)

  • Belirtiler: Boğazda kuruluk, kısık ses, havlar tarzda öksürük
  • Seyir: Genellikle viraldir, ses kısıklığı birkaç gün sürebilir
  • Tedavi: Buhar inhalasyonu, bol sıvı, ses istirahati

4. Sinüzit

  • Belirtiler: 10 günden uzun süren burun akıntısı, baş ağrısı, yüz ağrısı, geniz akıntısı
  • Tanı: Klinik olarak konur, nadiren görüntüleme gerekebilir
  • Tedavi: Viral ise destekleyici, bakteriyelse antibiyotik

Belirtiler Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?

ÜSYE’lerin çoğu evde izlenebilirken bazı durumlar tıbbi değerlendirme gerektirir:

  • 38.5°C üzeri ateşin 3 günden uzun sürmesi
  • Nefes alma güçlüğü, göğüs çekilmeleri, dudakta morarma
  • Aşırı halsizlik, beslenmeyi reddetme
  • Gözlerde çapaklanma, sarı-yeşil iltihap
  • Tek taraflı kulak ağrısı veya kulakta akıntı
  • Boğazda beyaz plaklar (bakteriyel tonsillit belirtisi olabilir)

Antibiyotik Kullanımı Gerekiyor mu?

Enfeksiyonların büyük çoğunluğu viral kaynaklıdır. Bu nedenle antibiyotik kullanımı çoğu zaman gereksizdir ve zararlı olabilir. Ancak:

  • Streptokok (beta) tonsillit
  • Bakteriyel sinüzit
  • Orta kulak iltihabı
  • İleri yaşta bakteriyel alt solunum yolu enfeksiyonları

gibi durumlarda antibiyotik gerekebilir. Bu ayrımı yapmak için muayene ve gerekirse hızlı testler (strep A testi) kullanılır. Antibiyotik, sadece hekim kararıyla ve uygun dozda başlanmalıdır.

Evde Bakım ve Destekleyici Önlemler

  • Sıvı alımı: Su, çorba, anne sütü gibi sıvılar hastalık sürecinde çok önemlidir
  • Dinlenme: Özellikle ateşli günlerde aktivite azaltılmalı
  • Burun temizliği: Serum fizyolojik ile nazal aspirasyon gerekebilir
  • Nemli ortam: Buhar makineleri ya da banyoda buhar uygulaması
  • Ateş düşürücü: Gerektiğinde paracetamol ya da ibuprofen (hekim önerisiyle)

Korunma Yolları

  • Ellerin sabunla sık ve doğru yıkanması
  • Hasta bireylerle yakın temastan kaçınmak
  • Kalabalık ortamlarda maske kullanımı (özellikle salgın dönemlerinde)
  • Dengeli beslenme ve uyku düzeninin sağlanması
  • Aşıların (özellikle grip ve COVID-19 aşılarının) güncel tutulması

Dr. Ekin Pasinlioğlu ile ÜSYE Takibi

  • Belirti ve muayene bulgularının değerlendirilmesi
  • Antibiyotik gereksinimi konusunda karar desteği
  • Evde bakım planlaması ve ateş yönetimi eğitimi
  • Kreşe/okula dönüş sürecinin planlanması
  • Sık ÜSYE geçiren çocuklarda bağışıklık profili değerlendirmesi