• 3 gün önce

Kabızlık ve İrritabl Barsak

Kabızlık Nedir?

Kabızlık, çocuğun haftada 2’den az dışkılaması ya da dışkılama sırasında zorlanması, sert dışkı yapması ve dışkılama sonrası tam rahatlayamama şikayetlerinin varlığıdır. Fonksiyonel kabızlık, yani altta organik bir hastalık olmaksızın gelişen dışkılama güçlüğü, çocuklarda en sık görülen sindirim sistemi problemlerindendir.

Bazı çocuklar, özellikle tuvalet eğitimi sürecinde, dışkılamayı bilinçli olarak erteleyebilir. Bu durum, zamanla bağırsak hareketlerini yavaşlatır, dışkı sertleşir ve dışkılama daha zor ve ağrılı hale gelir. Böylece dışkı tutma – ağrılı dışkılama – tekrar tutma şeklinde kısır bir döngü oluşur.

Kabızlık Belirtileri

  • Haftada 2’den az dışkılama
  • Sert, topaklı dışkı
  • Karında şişlik, huzursuzluk
  • Dışkılama sırasında ağlama, ıkınma
  • Bezde ya da iç çamaşırında dışkı kaçırma
  • Tuvalete gitmekten kaçınma
  • İştahsızlık, halsizlik, bazen bulantı

Kabızlık Nedenleri

  • Yetersiz lif ve sıvı alımı
  • Dışkılama alışkanlığının bozulması (okulda tuvalete gitmek istememe)
  • Tuvalet eğitiminin erken ya da baskıcı verilmesi
  • Hareket azlığı, ekran başında uzun zaman geçirme
  • Duygusal stres, okul değişikliği, kardeş doğumu gibi psikolojik faktörler
  • Nadiren; hipotiroidi, anüs darlığı, Hirschsprung hastalığı gibi organik nedenler

İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) Nedir?

İBS, organik bir neden olmadan ortaya çıkan ve çocukta karın ağrısı, dışkılama düzeninde değişiklik (kabızlık veya ishal) ve şişkinlik gibi belirtilerle seyreden fonksiyonel bir sindirim sistemi bozukluğudur. Özellikle okul çağındaki çocuklarda, sık görülen karın ağrılarının önemli nedenlerinden biridir.

IBS’li çocuklarda, bağırsak hareketleri normalden daha hassas hale gelir. Stres, kaygı, yorgunluk ya da bazı gıdalar bu duyarlılığı artırabilir.

İBS Belirtileri

  • Tekrarlayan karın ağrısı, genellikle göbek çevresinde
  • Ağrıdan sonra dışkılama ile rahatlama
  • Dışkılama sıklığında ya da formunda değişiklik
  • Şişkinlik, gaz hissi
  • Bazı çocuklarda kabızlık, bazılarında ishal baskındır
  • Ateş, kilo kaybı, gece uyanmaları gibi ciddi belirtiler olmaz

Bu belirtiler en az 2 ay süredir devam ediyorsa ve organik nedenler dışlanmışsa İBS tanısı düşünülebilir.

Tanı Süreci

Tanı, büyük ölçüde öykü ve fizik muayene ile konur. Ancak bazı durumlarda organik nedenleri dışlamak için aşağıdaki testler gerekebilir:

  • Tam kan sayımı, CRP, çölyak taraması
  • Dışkıda kan, parazit veya enfeksiyon araştırması
  • Karın ultrasonu
  • Gerekiyorsa endokrin veya gastroenteroloji değerlendirmesi

İBS’de laboratuvar testleri genellikle normal çıkar. Kabızlıkta ise dışkı birikimi ultrasonla gösterilebilir.

Tedavi Yaklaşımı

Kabızlıkta:

  • Beslenme düzenlemesi: Lifli gıdalar (sebze, meyve, tam tahıllar)
  • Günlük su tüketimi artırılmalı
  • Tuvalet eğitimi: Günde 1–2 kez tuvalete oturtma alışkanlığı
  • Fiziksel aktivite: Bağırsak hareketlerini destekler
  • Gerekirse laksatif tedavi: Hekim önerisiyle, geçici süreyle

İBS’de:

  • Diyet düzenlemesi: Gaz yapan gıdalardan kaçınma, düzenli öğün
  • Stres yönetimi: Okul ortamı, aile içi etkenler değerlendirilir
  • Probiyotikler: Barsak florasını düzenleyebilir
  • İlaç gerekmez, ancak bazı durumlarda semptomatik destek verilebilir

Dr. Ekin Pasinlioğlu ile Kabızlık ve İBS Takibi

  • Ayrıntılı dışkılama ve karın ağrısı öyküsü alınması
  • Gelişme geriliği ve kilo değerlendirmesi
  • Beslenme ve tuvalet alışkanlıklarının düzenlenmesi
  • Gerekli tetkiklerin planlanması ve yorumlanması
  • Aileye tuvalet eğitimi, lif takviyesi, sıvı planlaması konusunda danışmanlık
  • Psikolojik destek gerekirse yönlendirme